“ डोळ्यात आसवांच्या ”
शोधतो मी रंग त्याचा मझिया रंगांमधे
काल जो सांगून गेला रंग माझावेगळा !
हे जेव्हा माझ्या वाचनात आले तेव्हाच मी ओळखले
की मीही तोच रंग तीस वर्षापूर्वी शोधत होतो ! तो आणखी असेही बोलला “ मी वरवर कोठे जगलो
, आयुष्य गझलमय होते ! ” तेव्हाच मला त्याच्या खोलीचा अंदाज आला होता ! बंगल्यामधुनी
निघाल्या चळवळी , घेत साध्या झोपड्यामधले बळी ” , असे त्याने लिहिले आणि तो मला अधिक पटू लागला
! पुढे , “ मी दाखवतो डोळ्यांना जगण्याचे वास्तव माझ्या स्वप्नांच्या येण्यावर केव्हाच विसंबत नाही ”, असाही
त्याचा शेर भेटला ! होय , मी त्याच गझलगोविंदाबद्दल बोलतोय जो भयानक वास्तव गझलांमधून
सहजतेने मांडतो आणि त्याच वेळी , “ कोण अंकुरले
मघाशी माझिया गात्रांतुनी , हा कुणाचा श्वास आहे पाकळ्यांहुन कोवळा ”, असेही म्हणतोय
! “ पान अळवाचे तशी तू .. थेंब पाण्याचा असा मी , भेट होते .. स्पर्श होतो .. पण बिलगता
येत नाही ! ” ही तरल लाडीक तक्रारही तो किती सहजतेने करतोय ! “ डोळे भरून माझ्या वाचू नकोस गझला , पडतील शब्द माझे
प्रेमात आसवांच्या ” , असे गोविंद नाईक या ताज्या दमाच्या गझलकाराने सांगितल्यामुळे
मग “ डोळ्यात आसवांच्या ” ह्या त्याच्या पहिल्या गझलसंग्रहाकडे वळणे स्वाभाविकच होते
! तसा मी वळलोही. पण गेले काही महिने त्यासाठी पुरेसा वेळ देवू शकलो नाही , याबद्दल
मला अपराधीपणा जाणवतो .
रंग पुन्हा ह्या रानाचा हिरवा झाला तर ?
ढग एखादा ओलेता हळवा झाला तर ?
असा हळवा होणारा गोविंदा ,
एक तिरंगा जपून ठेवा काळजातही
रंग उध्या झेंड्याचाही भगवा झाला तर ?
असे उध्याचे वास्तव छातीठोकपणे लिहितो !
पुतळ्यांनी आकाश गाठले
माणुसकी तळ गाठत आहे
अशी उंची ह्या संग्रहात गाठतोय ! पुढे तो
असेही सांगतोय –
सोडुनी गेलेत जे रण काळजी त्यांची नको
जे उभे आहेत त्यांचे धैर्य टिकले पाहिजे
!
मग खरी समजेल रामाच्या मनाची
थोरवी
रावणाने शिवधनुष्याला उचलले पाहिजे ! म्हणजेच
आपण फक्त एकाच बाजूचे कौतुक न
करता आयुष्याची दुसरी बाजूही तितक्याच समतोलपणे
पाहिली पाहिजे ! हा खरा गझलकाराचा दृष्टीकोण असला पाहिजे आणि तो गोविंदाकडे आहेही
!
आसपासचे भयाण वास्तव गझलकारांने टिपून त्यावर
तितकेच प्रत्यंतकारी लिहिले पाहिजे . केवळ स्वप्नंरंजन आणि मनोरंजन हा गझलचा हेतू नाही
! हे गोविंद जाणतो आणि म्हणूनच तो लिहितो -
केवढा श्रीमंत होता बाप .. कळले
राख पोरांनी विकाया काढल्यावर !
हे तो लिहू शकतो , कारण , “ शिकवते
बाराखडी आयुष्य माझे , पुस्तके मी पाळली नाहीत कुठली ! असे त्याचे आयुष्य त्याला शिकवून
चुकले आहे !
कधी तरी बघ डोळे उघडून वर देताना
काय तुझ्या चरणावर अर्पण होते आहे … आणि
दूरदूर माणसे चालती माणसांतली
हे कुठल्या शतकात पदार्पण होते आहे , तसेच
हळू हळू वाढत जाते इच्छांची उंची
रोज तोकडी नशिबाची चादर आठवते
हे शेर माणसांना विचार करायला लावणारे
आहेत !
अशाच काही सुंदर , प्रभावशाली ओळी मला
ह्या संग्रहात मिळाल्या –
मलाच देण्यास मी दिलासा फिरुन माझ्याकडे
निघालो , बघून आक्रोश चाललेला समोर लाचार यौवनाचा , घरात मी घेतले उगीचच अनोळखी चेह-यास
माझ्या , धरून हातात हात माझा कुठे तुझी सावली निघाली , अखेर मारेकरीच माझा जिवास माझ्या
फितूर झाला, असे कसे हे भरून प्याले समोर तू ठेवलेस दैवा , हरेक क्षण ऐकवून गेला जगावयाची
उदात्त गीता इ. मात्र , शेरांच्या ह्या पहिल्या ओळींना दुस-या ओळींची अधिक उंचीची साथ
लाभायला हवी होती , म्हणजे गझलची अधिक मजा घेता आली असती , असे वाटते ! अर्थात , मी
जुना गझलकार असलो तरी मी काही समीक्षक नाही . एक रसिक म्हणून लिहिले आहे . तेव्हा चुकल्यास
जाणकारांनी क्षमा करावी . गोविंदाच्या भावी वाटचालीस शुभेच्छा देतांना एक आश्वासकता
जाणवते आहे . ती ही की तो यशाची हवा डोक्यात जावू देणार नाही ! जो रंग तो शोधतो आहे
, त्या रंगाने डोक्यात हवा जावू देवू नका आणि अधिकाधिक चांगले लिहा असेच त्याच्यासोबतच्या
आणि त्याच्या नंतर विजा घेवून येणा-या प्रत्येक गझलकाराला सांगितले आहे ! तो रंग म्हणजेच
आदरणीय सुरेश भट ! मराठी गझलचा खराखुरा रंग ! गोविंद नाईक हा रंग नक्कीच ओळखतो !
…. श्री . देवीदास हरिश्चंद्र
पाटील