ते अनारसे वेगळे होते !
दिवाळी म्हटली की फराळ आला. फराळ म्हटले की अनारसेही आलेच. आता ते दुकानात कधीही मिळतात. पण आमच्या लहानपणी ते दिवाळीतच केले जायचे. मला ते खूप प्रिय झाले होते. घरच्यापेक्षा सुगंधाकाकूच्या हातचेच अनारसे मला जास्त आवडू लागले होते. सुगंधाकाकू म्हणजे सीताराम गुरव काकांची पत्नी. आमच्या देऊळवाडीत त्यांचे घर शेवटी तर पहिले घर आमचे होते. मधली पंचवीस तीस घरे ओलांडून ती माऊली माझ्यासाठी दिवाळीच्या सकाळीच अगदी नुकतेच केलेले अनारसे घेऊन न चुकता यायची ! तिच्या हातचे पहिले अनारसे खाण्याचे भाग्य अनेक वर्षे मलाच मिळायचे !
तिचा माझ्यावर खूप जीव होता. त्यालाही वेगळेच कारण होते. तिचा दूध विक्रीचा व्यवसाय होता. ती गाईम्हैशी खरेदी करायला स्वतः जायची. एकदा ती अशीच निघाली होती तेव्हा जाण्यापूर्वी आमच्याकडे थांबली होती. आमचे घर वाटेवरच होते. तिच्या काय मनात आले कोण जाणे , तिने अचानक मला विचारले की म्हैस आणायला जाते आहे, जाऊ का ? मी हो म्हणालो तशी ती उठली आणि येते म्हणून म्हैस खरेदीला निघून गेली. त्या दिवशी तिने खरोखरच एक म्हैस खरेदी करून तिच्या घरी आणली. त्या म्हैशीने तिला खरी बरकत दिली. दुधाचा धंदा वाढला. काकू तिला लक्ष्मी म्हणू लागली आणि ही लक्ष्मी तिला माझ्या शब्दांमुळे मिळाली हे ती सगळ्यांना सांगू लागली. इतकेच नाही तर पुढे ती कोणत्याही कामाला निघाली की मला विचारायला यायची. अशा अशा कामाला जातेय, ते काम होईल की नाही ते सांग म्हणायची. मीही सहजपणे बरेचदा हो म्हणायचो. कामही व्हायचे.
एके दिवशी मी तिला जाऊ नको म्हणालो . पण तिचे घरात काही तरी बिनसले असावे. ती इरेसच पेटून आली होती. मी नको म्हटल्यावर ती पेचात सापडली खरी. पण अखेर ती गेलीच. तिकडून आली ती माझ्याकडेच ! ती म्हणाली मी तुझे ऐकले नाही , हट्टास पेटले आणि व्यवहार करायला गेले. पण तो फिसकटलाच. यापुढे तू जा म्हणालास तरच जाईन. नाही तर जाणारच नाही. हे काय चालले होते ते कळण्याचे माझे वय नव्हते. मी तेव्हा अवघा चारपाच वर्षांचा होतो. पण हे प्रसंग ज्या चुलत आजीच्या समोर बरेचदा होत होते, तीही मला तिच्या नातवाची मुंबईहून मनीऑर्डर कधी येईल ते विचारू लागली. इथेही बरेचदा मी सांगेन तेव्हा मनीऑर्डर यायची ! हे माझ्या आकलनापलिकडचे होते. पुढे थोडा मोठा झाल्यावर मी जगाच्या व्यवहाराच्या दरीत ढकलला गेलो आणि माझे ते खरे होणारे शब्दही त्या दरीत हरवले !
सुगंधा काकूचा जीव माझ्यावर असल्याने ती दर दिवाळीत मला आवडणारे अनारसे घेऊन यायची. तिच्या हातच्या अनारशांची चव वेगळीच होती. काही वर्षांनी काकू अपघाताने गेली पण तिच्या त्या अनारशांची चव आजही जिभेवर आहे. काकू गेल्यानंतर मी अनारसे खाणे सोडले. त्या काळी लोक दिवाळीला एकमेकांकडे फराळाला जायचे. आज कोणी जात नाही. पन्नास साठ वर्षांत केवढा बदल झाला माणसांत ! ती माणसे राहिली नाहीत, राहिल्या त्या त्यांच्या आठवणी... सुगंधाकाकूच्या हातच्या चविष्ट अनारशांसारख्या !
...देवीदास हरिश्चंद्र पाटील
०१.११.२०२४ सकाळी ०६.१५
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा